De enscenering van de Venetovilla

Palladio ontwerpt zijn villa’s niet puur voor het uiterlijk en esthetisch. Palladio vind de locatie van zijn villa minsterns zo belangrijk. In de tekst word duidelijk dat de locatie de macht van de opdrachtgever laat zien. Normaal gesproken was de tuin ingesloten door muren eromheen. Hij wilde dit veranderen naar de schoonheid zonder de muren, de schoonheid van de horizon. Palladio’s bedoeling was om er voor te zorgen dat de villa en omgeving een plek was waar men kon ontsnappen aan het dagelijkse hectiek in de stad. Bij de villa en de omgeving kon zowel lichaam en geest tot rust toestand komen. 

Zo wordt duidelijk dat een architect die goed verdiept is in locatie en omgeving in staat om een gebouw te kunnen realiseren die in perfecte harmonie staat tot zijn omgeving. Palladio is een van zo’n wijs architect. 

De schoonheid van de horizon, is naar mijn mening ook als overzicht te kunnen definiëren. De eigenaar van het gebouw kan door de juiste plaatsing van het gebouw op de perfecte locatie zijn eigen territorium bekijken. Zo ook het bestuderen en nadenken over verbeteringen van zijn locatie leiden tot verschillende principes zoals ondernemerschap.

Er zijn meerdere aspecten die Palladio belangrijk vind van het ontwerp en plaatsing van de villa.

Palladio plaatst zijn in negen van de tien keren in de nabijheid van de rivier. Deze heeft meestal een goede kwaliteit van het water en de bodem. Een rivier met een goede kwaliteit van het water zorgde volgens Palladio voor een betere kwaliteit van leven en gezondheid. 

Palladio wilde een onderscheid maken tussen de verblijfruimers van de noodzakelijke ruimtes voor  bijvoorbeeld de onderhoud, landbouw etc. Hij zorgde wel dat dit een harmonisch geheel werd tussen beide. Het gedeelte voor het onderhoud mag het verblijf van de eigenaar niet te niet doen en de uitdrukking van zijn grootsheid onder geen beding in de weg staan.

Palladio plaatst zijn hal en entree centraal in de villa. Rechts en links daarvan zijn kamers die zowel symmetrisch als evenwijdig aan elkaar staan. Dit om te laten zien dat deze kamers gelijkwaardig zijn aan elkaar. De was inde villa word altijd doorgezet in het landschap om de villa. Zo is de villa ook vaak gesitueerd op een kruispunt van waterwegen en de gewone weg of op een heuvel aan de rand van een vlakte. De villa dient namelijk ook om een goede verbinding met omringende steden te hebben.

Palladio benadrukt de ingang van zijn villa’s door gebruik te maken van tempelfrotons. Het front van de tempel bieft plaats voor de loggia die een plek vormt om de schoonheid van de horizon te kunnen bewonderen

Villa Rotonda is geplaatst op een top van een heuvel en staat te midden van een landschap dat zorgt voor een prachtig gevarieerd uitzicht vanuit alle vier de loggia’s

Villa Rotonda bezit een ronde hal die de streek in al haar pracht vertegenwoordigd in de aangebrachte muurschilderingen. 

Palladio gebruikt de hal naar Romeins voorbeeld als openbare ruimte die ruimte biedt voor feesten en opvoeringen. De hal is het centrum van bestuur en representatie.

Palladio’s villa’s bieden geen ruimte voor voorwerpen die de persoonlijkheid van de opdrachtgever benadrukken, daarentegen geeft Palladio de muren waarop de fresco’s worden aangebracht vrij om naar wensen van de opdrachtgever te worden ingevuld.

Villa Rotonda

De achterliggende gedachte:

Villa Rotonda staat voor Andrea palladio’s idee van het ideal gebouw; een blauwdruk voor toekomstige generaties aan bouwwerken die gedetailleerd omgaan de voorzichtige integratie van geometrie en hierarchie in de ideale ruimte. Door de aandacht aan richtingen zorgt ervoor dat licht en het landschap toe kunnen treden van alle kanten. Hij creeert een ervaring voor de bewoners die inspirerend en goed beredeneerd is.

De doorsnede van de villa:

Wanneer je de doorsnede bekijkt, zie je dat er een bepaalde mate van hierarchie is. Het lagere gedeelte heeft een brede basis die het geheel verbind met zijn omgeving. De hoogte van het hoofd gedeelte hoger dan wat normaal als menselijke maat doorgaat, wat de beleving meer bewonderenswaardig maakt. De invloed van het pantheon komt niet alleen terug in de menselijke ervaring, maar ook in het gebruik van de koepel. Dit centrale en hoogste punt maakt de overgang van de aarde en hemel compleet. In dit gecentraliseerd plan volgen zowel de lucht als de mensen het pad richting het midden. Een licht briesje kan zo door het gebouw heen, door de oculus blazen wat het gebouw koel houdt.

De plattegrond van de villa:

Het belangrijkste aan de villa is de centraalbouw ervan, Palladio gebruikt geometrie en directionaliteit in het plaatsen van alle ruimtes en de looproute die in een radius rond het centraal gelegen punt liggen. De circulerende ruimtes domineren het plan met woonkamers in alle vier de hoeken van het plan. Net als ruimtes voor het ontvangen en vermaken van gasten zijn de publieke ruimtes, met de schaal en detaillering ervan, een indicatie van het rijkdom van de eigenaar.

Constructie:

Ondanks het grote aantal van binnenwanden, die gebruikt zijn om de ruimtes onder te verdelen, zijn het niet allemaal dragende wanden. Alleen de buitenschil, en de wanden van de kern (cilinder vormig) dragen het gewicht van het gebouw. Relatief kleine ramen in het metselwerk van de buitenwanden helpen de wanden stabiel genoeg te zijn om het gewicht te kunnen dragen.

Belichting:

De symmetrie van de ruimtes an van het gebouw zelf reflecterende inrichting van de ramen en het gecentraliseerde oculus. Deze openingen zorgen voor veel licht overdag. Kaarslicht zorgt voor de verlichting in de avond en nacht, met grote flexibiliteit geboden door de mobiliteit van de kroonluchters die in het in het gehele interieur te vinden zijn.

Materialen:

Bedekt met metselwerk aan de buitenkant laat duidelijk de klassieke architectuur zien. Het vlakke oppervlak speelt met het zonlicht, wat het gebouw een prominente uitstraling geeft in het midden van het landschap. Steen en stucwerk aan de portieken staan als een stevig bouwwerk en geven een neutrale indruk. Het meubilair is eigentijds, en is gemaakt van hout.

Interieur afwerking:

De ornamenten vullen het interieur van Villa Rotonda in de vorm van gips gewelven en muurschilderingen. De kunst versterkt het gevoel van grootsheid die wordt ervaren in de gehele villa, terwijl het communiceerd met de status van de eigenaar. De muurschilderingen in de villa beelden religieuze scenes af, het verhaal van Paolo Almerico, een een aantal overige afbeeldingen.

De ontdekking van perspectief, de horizon als object.

Het geometrische schema van het renaissance plan drukt de volgorde als een goddelijk model uit. Deze wordt onthuld in de natuur door de wetenschap. Het is de constructie van een perspectief die de subjectieve positie weerlegt, en systematisch de geobserveerde proporties bepaald.

Ruimte komt aan het licht als een onafhankelijke voorwaarde en wordt concreet gemaakt door de wetenschap. Perspectief verondersteld een verdwijnpunt in de horizon wat een limiet creëerd in de compositie.

In middeleeuwse kunst was de toeschouwer niet betrokken in de toevalligheden van de optische ruimten. De rerum natura iuxta propria principa stelde voor dat ruimte en tijd onafhankelijk zouden kunnen zijn van materie en beweging. Daarom maakte Alberti onderscheid tussen Topos (de plaats) en spatium (de ruimte).

In het renaissance schilderwerk veranderde de symbolische anekdotische relatie in een relatie in ruimte. Het landschap was niet langer een veranderbare achtergrond, het werd een integraal onderdeel van de compositie.

In de theater omgeving leidde de vraag naar een correcte optische relatie tussen de geschilderde achtergrond en de 3-dimentionale toneelrekwisieten naar experimenten met daadwerkelijke gebouwde ruimten. Het gehele podium werd georganiseerd in het perspectief van een zichtpunt in het midden van het auditorium. Alleen van dit punt, de stoel van de vorst, was de perspectivische illusie van ruimtelijke eenheid perfect.

De toeschouwer hield zich niet meer bezig met de metafysica maar met de werkelijke wiskundige positie van de objecten

In de villa werd het perspectivische omgevings beheer van natuurlijke ruimte een architectonische oefening. Er werd een voorstelling gemaakt van oneindige ruimte door de berg vernoux bij Avignon. Aangezien er bij deze enorme hoogte alle referentiepunten niet meer zichtbaar worden, en het idee van tijd, wat alleen maar door beweging kan worden gemeten werdwijnt.

Volgens Petrarca is de werkelijke fysieke ruimte gelijkgesteld aan het pure innerlijke perspectief van overdenkingen en poëzie. Deze ervaring kan worden herkend in de villa en werd onder controle gebracht met behulp van architectuur.

Het was niet het kavel dat de limieten liet zien van de optische ruimte, maar het was de natuurlijke horizon, en nog verder.

3D model Villa Rotonda

Proportieleer Andrea Palladio

Oorsprong

“De proportie is het, alfa en omega van elke behandeling van de bouworden, Deze..”Con Bella Proportione” moet op het hele gebouw worden voltrokken:” Aldus Palladio.

Palladio; Geïnspireerd door zijn leermeesters, die hem de kennis bijbrachten, zou de Proportieleer tot zijn dood ten volle blijven ontwikkelen. Uit Palladio’s opvatting over de Proportieleer kunnen we opvatten dat deze betrekking heeft op de wiskundige wetten. Het was tevens de opvatting van de Renaissance architecten dat de architectuur een wetenschap was, en dat elk onderdeel van zowel interieur als exterieur geïntegreerd moest worden in een, op zichzelf staand systeem van mathematische verhoudingen.

Ruimteverdeling op basis van grootte:   

wat dezelfde kleur is, heeft dezelfde afmeting

Gebonden aan de regels en wetten van hogere orde, mag de Proportieleer niet worden vertaald naar een eigen systeem. De Romeinse architect Vitruvius stelde een eis, die algemeen zou worden aanvaard, en die deze wet omvat: “Door de maatverhoudingen te laten voortkomen uit Gods wil en deze, de vorm van het menselijk lichaam, zoals door God geschapen verbeeld, omvatten en tonen dit de verhoudingen van de kosmische orde zoals deze in de architectuur moet zijn."  De wiskundige verhoudingen die hieraan ten grondslag liggen zouden eind Vijftiende Eeuw weer een belangrijke rol spelen. Deze wiskundige verhoudingen zijn doorslaggevend voor de harmonie in de macro- en microkosmos, ooit inzichtelijke gemaakt door Pythagoras en Plato.

We mogen ervan uitgaan dat Palladio kennis had van het Giogische Platonische programma, en dus de leer van Giorgi (27 modules), en ontleende dit aan de breedte van het middelgedeelte van de door hem ontworpen gevel.  Dit programma had betrekking tot het getal 3. Volgens de leer van Pythagoras het eerste bestaande getal; Het heeft namelijk een begin, midden en eind. Verder staat het getal symbool voor de drie-eenheid en is het volgens Giorgi “Het volmaakte getal.”  De 27 modules volgen ui het feit dat het kwadraat het  de derde macht de harmonie van het Universum in zich hebben; (9:27 Breedte:Lengte). Hierdoor beredeneerde Giorgi niet verder dan het getal 27. Verder kunnen we opmaken uit zijn opvattingen dat het niet zozeer om de getallen draait, maar juist om de verhoudingen onderling.  Het geheel van de gebouwen van de Renaissance architectuur is opgebouw uit de verhoudingen (proporties). 

Muziek en Architectuur

"We shall therefore borrow all our Rules for the Finishing our Proportions, from the Musicians, who are the greatest Masters of this Sort of Numbers, and from those Things wherein Nature shows herself most excellent and compleat." Leon Battista Alberti (1407-1472)
Muziek was een deel van het humanisme in de renaissance omdat in de middeleeuwen de beschaving zich de rug had toegekeerd tegenover hun oorsprong. De renaissance streefde naar de terugkeer naar de oorsprong van alles. Muziek hielp daarbij. Muziek werd gebruikt voor het begrijpen van het leven zelf. Zowel de micro- en macrokosmos.
Sinds de middeleeuwen waren er al muziek theorieën die de proporties (die palladio ook gebruikte) bestudeerde. Een daarvan was de Griekse wiskundige Phythagoras. Deze had zijn eigen theorie wanneer het om muziek ging. Deze hoorde de harmonische klank van de slag van hamer op het aanvijl,.  De theorie ging over het maken van verschillende tonen op snaarinstrumenten door de lengte van de snaar of het verkorten van de snaren door verschillende proporties. Een voorbeeld hiervan is dat een muzikant een snaar verdeelde in 2 en deze helft aansloeg. (Proportie 2:1)


 
Hierdoor ontstond er een nieuwe toon dat een octaaf hoger is dan de originele toon. Op deze manier bleef er harmonie tussen de tonen. Alle muzikanten van de renaissance hadden dit idee bij het maken van hun muziek. Bij het bestuderen van het Griekse drama ontdekte de componisten dat de kunst van hun muziek te reflecteren was bij de teksten in hun muziek. Vrolijke muziek werd gecomponeerd door teksten over bv. vreugde en droevige muziek door teksten over verdriet. Dit kwam door de terts van de 3^e en 4^etoon van de kwart en kwint. Toen men leerde dat deze muziek echt publiek aan het lachen of aan het huilen bracht probeerde men het theatergevoel te herontdekken. Dit lukte niet, maar dit werden later wel de roots van de geboorte van Opera.
Zo werd ook duidelijk de cirkel in zowel de muziek als in de wiskunde de volmaakte vorm is, deze omdat aan alle kanten van de cirkel alles gelijk is. Ook de compositie in de muziek mocht een raadsel zijn, daardoor kan men soms de tekst in muziek van de renaissance niet verstaan. Dit komt omdat verschillende koorzanger verschillende teksten zingen, of de tekst op een ander tijdstip inspelen. Zo blijft de muziek harmonisch. Zolang de componist het raadsel begreep was het goed. Polyfonie stond centraal in deze muziek, meerdere mannen en vrouwenstemmen stonden centraal voor deze muziek.  100 jaar later werden deze doorbroken waardoor grilligheid en mamerisme  ontstonden.

Villa rotonda, het landschap en de inplanting.

Villa Rotonda, de locatie

Andrea Palladio (de architect van de villa) maakte vroeger een als het ware blokkendozen, die hij naar verhouding tot elkaar vormt en vervolgens in zijn omgeving weg kan zetten. De omgeving is hierbij zodanig geanalyseerd, dat de beste plaats voor de villa bepaald kon worden.Veneto is een vruchtbare Delta, te vergelijken met het polderlandschap in Nederland. Bouwen aan het water wordt geapprecieerd. Het dient als verkoeling, voedingsbron (voor het land) en frisse lucht, waarbij de controle op kwaliteit een rol speelt; belangrijk voor "het leven". Verder dient het als goederenvervoer naar de stad en bovendien biedt het een kostelijk uitzicht. Op de heuvel bouwen is goed voor het overzicht. Valleien dienen daarom ook vermeden te worden. Volgens Palladio was de beste plaats voor de villa op een heuvel, en/of bij een stromende riviergelegen. Een villa plaatsen in een dal was uit den boze, net als bij stilstaand water. Stilstaand water zorgt namelijk voor ziekte en kan een slechte invloed hebben op de landerijen of vee.

Om het beste uitzicht te krijgen over je bezittingen (het land) is de beste optie volgens Palladio om de villa in het midden van het landschap te plaatsen. Door het landschap prefereert Palladio brede rechtlijnige wegen om de natuurlijke lijnen van het landschap te benadrukken

Villa rotonda staat op een heuvel, het huis is aan vier zijden gelijk, wat een goed uitzicht geeft over al het land. De villa is zodanig gedraaid dat de zichtlijnen overeenkomen met de lijnen uit het landschap, evenals de wegen in het landschap. Het bijgebouw staat los van de villa en vormt samen met de keermuur van het plateau de toegang tot de villa. Ook is villa rotonda gelegen langs een rivier. Hij ontwierp dit huis om te kunnen profiteren van een bepaald terrein, dat hij beschreef (in bewoordingen die doen denken aan Plinus de Jongere) als 'een van de aangenaamste en heerlijkste plekken die er te vinden zijn, op een heuveltje met zacht glooiende toegangswegen en omringd door andere bekoorlijke heuvels, alle bebouwd, zodat de indruk van een groot en ruim theater ontstaat'.